 |
 |
 |
HENRY VAN DE VELDE: ANTWERPEN EN AFFICHESDe 150ste verjaardag van Antwerpens grootste artistieke zoon uit vorige eeuw werd met gepaste trots in het buitenland gevierd. In het Jubelparkmuseum van Brussel liep eveneens een schitterende overzichtstentoonstelling, grotendeels uit Duitsland overgenomen. Van de Velde begon als neo-impressionistisch schilder en evolueerde naar een meer abstracte vormgeving. Hij legde zich toe op de sierkunsten, specialiseerde zich in de architectuur en de industriële vormgeving.Als compromisloos vernieuwer van zovele disciplines stichtte en leidde Van de Velde de Kunstgewerbeschule van Weimar (D), dat aan de basis lag van het wereldvermaarde Bauhaus. Van de Velde werkte in Zwitserland en Nederland en leidde van 1926 tot 1935 in Brussel het jonge Ter Kameren - instituut. MODERNSTE & DUURSTE AFFICHE VAN BELGISCH ONTWERPERAntwerpen, de stad waar Van de Velde zijn eerste stappen in de kunstwereld zetten, bleef in 2013 grotendeels afwezig. Ook de vorige grote retrospectieve van 1993 vond in Gent en niet in Antwerpen plaats. Enkel het Letterenhuis organiseerde een studiedag op 5 december 2013.De zgn. metropool der kunsten heeft Van de Velde nooit erg gekoesterd. Was hij te francofoon? Verbleef hij te lang in Duitsland? Was hij te vooruitstrevend op politiek en artistiek vlak? U kent de saga van het Peter Benoit-monument wel. In 1891 was hij medestichter van de grensverleggende kunstvereniging "L'Association pour l'Art", die Antwerpen op het internationale modernisme aansluiting moest laten vinden. Van de Velde realiseerde in 1892 een enig affiche, dat door Scheerlinck in zijn licentiaatsverhandeling "Affiches m.b.t. het socio-culturele leven te Antwerpen 1880-1914" voor het eerst beschreven werd. Een grote bloem ontluikt aan een oude boomwortel, waartegen de hand uit het Antwerpse wapen prijkt. Deze voorstelling, evenals haar gedurfde vormgeving (met de grillige loop van lijnen en organische kalligrafie), leest als een niet mis te verstane allusie op het streven van "l'Association pour l'Art". Nochtans kraakte de Antwerpse pers Van de Veldes en Elskamps initiatief; in Brussel vond hij wel gehoor. Het vervolg van het verhaal is bekend. In 1897 belastte, op aanbeveling van de invloedrijke Duitse kunstcriticus Julius Meier-Graefe ,de jonge Duitse voedingsfirma Tropon-Werke Van de Velde met de vormgeving van haar beeldmerk, publiciteit, verpakking enz. Er ontstonden veel reclameontwerpen op klein formaat (advertenties, wikkels, ...) maar Van de Veldes affiche genoot de grootste bekendheid. Vanaf de publicatie (als originele litho) in een bijlage van het tijdschrift Pan (1898) tot vandaag dook het in de opeenvolgende standaardwerken over de geschiedenis van de internationale affichekunst op. Het is dan ook een creatie zonder voorgaande, die een aantal principes voorgoed op de agenda van nieuwe generaties ontwerpers zet. Ook verzamelaars weten het affiche te waarderen. Met een hamerprijs van € 34 224 (Christie's december 2011) is het wellicht het duurst verkochte Belgische affiche ooit. ANTWERPSE INTERBELLUMAFFICHES VIA VAN DE VELDEOok als eerste directeur van La Cambre (Brussel 1926 - 1935) had Van de Velde een impact op het Belgische, en meer in het bijzonder, Antwerpse reclame- en afficheontwerp. In dit "Hoger Instituut voor Decoratieve Kusten Ter Kameren" bestond immers voor het eerst een professionele opleiding reclamevormgeving, die een heilzame invloed zou uitoefenen op het ontwerp in de jaren dertig. Die bleef overigens niet tot de culturele sector beperkt blijven maar liet zich ook voelen in het commerciële, politieke affiche. Joris Minne was titularis van dat vak.In 1934 vond burgemeester Camille Huysmans het Benoitmonument nog "on-menselijk" want te strak-geometrisch. Het is merkwaardig dat hij in een andere discipline, de grafische vormgeving, wel mee was met zijn tijd. Toen datzelfde jaar de gejureerde inzendingen van de officiële ontwerpwedstrijd voor een nieuw toeristisch affiche voor de stad Antwerpen geen genade vonden bij de burgemeester (en voormalig minister van Onderwijs!), schakelde die zijn vriend en poulain Van de Velde in. Joris Minne liet de studenten dan nieuwe ontwerpen maken. Het niveau stak torenhoog uit boven de geprimeerde ontwerpen van de zgn. professionals. Het betekende het debuut van onder meer Lucien De Roeck. Het succes smaakte naar meer en de traditie bleef in voege tot enkele jaren na Van de Veldes vertrek uit La Cambre. Boven dit artikel bemerkt u het affiche van Ter Kameren-student Duvivier uit 1937, dat in deze context ontstond. INFO Van de Velde-initiatieven in België: www.cvaa.be Cobra over de Van de Velde-herdenking: www.cobra.be |
||